Trẻ tự kỷ có thể bị biếng ăn

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Vũ Quốc Ánh – Bác sĩ Nhi khoa – Khoa Nhi – Sơ sinh – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Chúng ta đều biết rằng tình trạng trẻ biếng ăn lâu ngày sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ. Tuy nhiên hiện nay y học vẫn chưa có định nghĩa chuẩn như thế nào là biếng ăn.

Theo kinh nghiệm quan sát được thì tình trạng biếng ăn rất thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt ở độ tuổi từ 1- 6 tuổi. Biếng ăn được quy ước là khi trẻ không chịu ăn đủ số lượng thức ăn cần thiết vì một nguyên nhân nào đó, từ đó dẫn đến các bữa ăn của trẻ thường kéo quá dài (trên 30 phút hoặc hàng giờ liền). Biếng ăn không hẳn là một căn bệnh mà thường là biểu hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau (do bệnh lý hay do tâm lý).

Trẻ biếng ăn thường có các biểu hiện như: ăn ít hơn bình thường, ngậm thức ăn lâu không chịu nuốt, không ăn một số loại thức ăn nhất định hoặc từ chối ăn tất cả các loại thức ăn, muốn trốn khi đến bữa ăn hoặc nghe thấy tiếng động của thìa, bát, trẻ nôn trớ nhiều khi nhìn thấy thức ăn, chỉ ăn đồ ăn mà người khác không phải bố mẹ đưa cho…

Trẻ em mắc chứng tự kỷ thường có những hành vi lặp đi lặp lại hoặc chỉ giới hạn trong những sở thích hạn hẹp. Những hành vi này của trẻ tự kỷ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến thói quen ăn uống và lựa chọn thực phẩm của trẻ.

Tình trạng biếng ăn ở trẻ tự kỷ được giải thích là do trẻ tự kỷ thường rất nhạy cảm với mùi vị, màu sắc và kết cấu của thức ăn, trẻ có xu hướng hạn chế hoặc tránh hoàn toàn một số thực phẩm (ví dụ như rau xanh, trái cây), và hầu hết trẻ tự kỷ chỉ thích ăn thức ăn mềm (do trẻ cảm thấy mệt mỏi khi ăn các món cần phải nhai kỹ). Một số trẻ tự kỷ ở lứa tuổi lớn hơn còn từ chối ăn những thực phẩm không được thái nhỏ.

Mặt khác, một số loại thuốc kích thích được dùng trong chứng tự kỷ có thể làm giảm cảm giác thèm ăn ở trẻ, làm giảm lượng thức ăn mà trẻ ăn dẫn đến chứng biếng ăn ở trẻ tự kỷ.

Ngoài ra, trẻ tự kỷ biếng ăn còn liên quan đến việc cơ thể trẻ thiếu hụt các vi chất như kẽm, selen… khiến trẻ ăn không ngon miệng.

Rất nhiều gia đình có trẻ tự kỷ vẫn giữ thói quen vừa cho trẻ ăn, vừa xem tivi, điều này ảnh hưởng rất lớn đến thói quen ăn uống, trẻ mãi đắm chìm vào thế giới trong các chương trình ti vi và dẫn tới hiện tượng biếng ăn.

• Trẻ kén chọn thức ăn sẽ dẫn đến tình trạng thiếu dinh dưỡng, không cung cấp đủ năng lượng cho hoạt động trong ngày, vì vậy trẻ luôn thấy mệt mỏi, không thể tập trung và giảm khả năng học tập. Chúng ta đều biết dinh dưỡng là một yếu tố quyết định sự phát triển của trẻ, trẻ biếng ăn sẽ thiếu 1 hoặc nhiều chất quan trọng ảnh hưởng đến hoạt động của bộ não như protein, omega 3, omega 6, DHA, sắt, taurin, chất béo… đây đều là những chất tác động đến hoạt động của não.
• Trẻ tự kỷ biếng ăn cũng ảnh hưởng đến quá trình phát triển thể chất, chậm tăng cân, thậm chí là suy dinh dưỡng, từ đó làm giảm sức đề kháng khiến trẻ dễ dàng mắc bệnh (bệnh về đường tiêu hóa, bệnh hô hấp như: viêm họng, viêm đường hô hấp trên, viêm phổi…).
• Trào ngược axit dạ dày là một rối loạn phổ biến, tác động tiêu cực đến hành vi của trẻ tự kỷ, làm tăng các hành vi tăng động, khiến trẻ bực tức khó chịu hoặc quấy khóc liên tục.
• Trẻ tự kỷ biếng ăn lâu ngày còn có thể bị táo bón, từ đó dẫn đến việc ăn uống ngày càng trở nên khó khăn do trẻ luôn thấy no hoặc luôn thấy đau bụng.
• Chỉ số cảm xúc (EQ) ở trẻ càng cao thì trẻ càng phát triển về khả năng giao tiếp, khả năng diễn đạt, hòa đồng với bạn bè, thích ứng nhanh với sự thay đổi, đây chính là nền tảng tốt giúp trẻ hoàn thiện nhân cách, kỹ năng trong tương lai. Tuy nhiên trẻ tự kỷ biếng ăn thường có EQ thấp, có xu hướng thụ động, cáu gắt, khó hòa nhập, mất tập trung và khó thành đạt.

Khi biếng ăn ở trẻ tự kỷ là do trẻ bị ốm thì điều kiện tiên quyết là tìm cách điều trị bệnh cho con trẻ. Trong trường hợp phụ huynh đã áp dụng tất cả các cách nhưng trẻ vẫn biếng ăn cần tìm đến các chuyên gia dinh dưỡng để nhận được lời khuyên chuẩn nhất. Với trẻ tự kỷ, cha mẹ hãy bắt đầu từ những bước nhỏ nhất kể cả việc ăn uống.

Khi tâm lý của trẻ tự kỷ trở nên thoải mái và vui vẻ sẽ khiến các men tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn, giúp trẻ có cảm giác ngon miệng hơn, do đó cha mẹ nên tạo điều kiện cho bé thư giãn, làm mẫu để trẻ làm theo, giúp trẻ tự tạo được cảm giác thèm ăn.

Trẻ tự kỷ biếng ăn nên việc bổ sung đầy đủ các dưỡng chất cần được các bậc phụ huynh đặt lên hàng đầu, cha mẹ nên xây dựng cho trẻ một thực đơn đa dạng và phong phú, trang trí đẹp mắt giúp trẻ chú ý hơn. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần chú ý bổ sung các vi chất cần thiết: Selen, Crom, Vitamin B1 và B6, Gừng, chiết xuất quả sơ ri (vitamin C),… Đặc biệt là loại kẽm sinh học để cải thiện vị giác, giúp trẻ ăn ngon, đạt chiều cao và cân nặng đúng chuẩn và vượt chuẩn, hệ miễn dịch tốt, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt và ít gặp các vấn đề tiêu hóa.